Gmina Łazy

Powierzchnia gminy: 132,56km^2.

Ludność: ok. 16 tyś mieszkańców.

Charakter gminy: turystyczno – rolnicza.

Dominują użytki rolne (47% powierzchni) i tereny leśne (44%).

W skład gminy wchodzi miasto Łazy oraz sołectwa: Turza, Kuźnica Masłońska, Rokitno Szlacheckie, Hutki Kanki, Grabowa, Skałbania, Niegowoniczki, Niegowonice, Trzebyczka, Chruszczobród, Chruszczobród Piaski, Wiesiółka, Wysoka, Ciągowice.

Gmina położona w północno-wschodniej części woj. śląskiego, w powiecie zawierciańskim.

Graniczy z gminami: Ogrodzieniec (należy do LGD „Perła Jury”), Zawiercie, Poręba oraz Dąbrową Górniczą (woj. śląskie) i Kluczami (woj. małopolskie).

Geograficznie wschodnia część należy do mezoregionu Wyżyny Częstochowskiej (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska), zachodni fragment to mezoregion Garbu Tarnogórskiego (Wyżyna Śląska). Obie w/w jednostki zaliczane są do podprowincji Wyżyny Śląsko-Krakowskiej.

W bezpośrednim sąsiedztwie północnej granicy gminy przebiega bardzo ważna DK78 łącząca Śląsk z Kielcami.

Przez teren Gminy przebiega droga DW796 (Dąbrowa Górnicza - Zawiercie) oraz DW796 (Dąbrowa Górnicza – Ogrodzieniec - Pilica), dzięki czemu Gmina jest dobrze skomunikowana z okolicznymi ośrodkami miejskimi i węzłami komunikacyjnymi.

Przez zachodnią część przebiega ważna linia kolejowa nr 1 (Katowice – Częstochowa – Warszawa, dawna Kolej Warszawsko Wiedeńska), z przystankami Chruszczobród, Wiesiółka i stacją Łazy, będącą jednocześnie bardzo ważnym węzłem kolejowym.

Obszary i inne obiekty szczególnie atrakcyjne turystycznie :

1. Zabytkowa wieża ciśnień w Łazach - zbudowana w 1898 r. " style="font-weight:normal">wieża ciśnień była obiektem zasilającym w wodę parowozy stacji rozrządowej Łazy i samą stację. Na szczycie budowli były umieszczone dwa stalowe zbiorniki, każdy o pojemności ok. 130m³, na niższych piętrach znajdowały się pomieszczenia wykorzystywane na mieszkania służbowe PKP. Nie dostępna do zwiedzania.

2. Teren lokomotywowni w Łazach – zabudowania z końca XIX w.  Zostały one przebudowane około 1920 roku, ale zachowano historyczne rozplanowanie obiektów. Szczególnie cenna jest wieża ciśnień o konstrukcji murowanej, ceglanej. Pozostałe elementy zabudowy, które zostały wyznaczone do pełnej ochrony konserwatorskiej, to m.in.: hala lokomotywowni z 1922 roku, nastawnia ŁB13 z 1920 roku, wartownia z 1902 roku, schronisko służby manewrowej z 1912 roku, budynek biurowy lokomotywowni z 1942 roku oraz obiekty wagonowni z lat 1941 - 42.

3. Zakłady Materiałów Ogniotrwałych w Łazach.
Z dawnej zabudowy przemysłowej z XIX wieku dobrze zachowany jest budynek hali pieców szybowych. Początek rozwoju zakładu datuje się na rok 1887. Powstała wówczas Fabryka Wyrobów Ceramicznych, późniejszy Herkules. W kilka lat później powstały kolejne fabryki: Maurycego Ingstera i Spółka, Górkiewicza i Spółka oraz Fabryka Cementu Tymienieckiego. Podstawowym produkowanym wyrobem była cegła maszynowa, prasowana i polna. Eksploatowano miejscowe złoża gliny z kopalni odkrywkowej, po której pozostał staw.

4. Drewniane budownictwo mieszkalne w Łazach z przełomu XIX i XX w.
- budynek mieszkalny przy ul. Daszyńskiego, datowany na 1880 rok. Jest to obiekt parterowy z dwuspadowym dachem, pokrytym papą. Elewacja zewnętrzna budynku jest drewniana.

- przy ul. Kościuszki znajduje się budynek mieszkalny pochodzący z 1890 roku. Jest to budynek parterowy z drewnianą elewacją zewnętrzną i charakterystycznym drewnianym gankiem z dwuspadowym dachem.

5. Wieś Ciągowice do dziś zachowała układ średniowiecznej zabudowy – o charakterze miejskim, z rynkiem upadowym z wylotami narożnymi.

6. Wieś Grabowa zachowała zwartą zabudowę ze średniowiecznym układem dróg.

7. Młyn wodny w Hutkach-Kankach. Młyn pochodzi najprawdopodobniej z XIV wieku. W 1937 roku jego kolejnymi właścicielami zostali Marianna i Nikodem Parzochowie. Po II wojnie światowej zamontowano turbinę, która zastąpiła koło wodne.

8. Budynek dawnej szkoły w Wysokiej z 1817r. Jest to obiekt murowany, otynkowany, wzniesiony na planie prostokąta, dwutraktowy.

9. Cementownia Wysoka.

Cementownia znajduje się przy ul. Fabrycznej. Obecnie w jej zabudowaniach mieści się Fabryka Cementu „Wysoka”. Cementownia powstała w latach 1884 – 85, posiadała 14 pieców szybowych, mielony cement pakowano ręcznie do beczek i odwożono na pobliski dworzec kolejowy.

10. Tereny nieczynnych kamieniołomów Wysoka i Niegowonice – sporty motorowe (off-road), tematyczna turystyka przyrodnicza (geologia, paleośrodowisko i skamieniałości okresu jurajskiego, gatunki kserotermiczne i pionierskie).

http://www.gpsies.com/map.do?fileId=qzsunptuidfzzlik

http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy