Sulejowski Park Krajobrazowy

Sulejowski Park Krajobrazowy powstał w 1994 roku i jest największym parkiem Zespołu. Powierzchnia Parku wynosi 17444,1ha, a powierzchnia otuliny wynosi 38926,9ha – co daje łączną powierzchnię 56371,0ha. Pod względem administracyjnym Park znajduje się na terenie 10 gmin (Aleksandrów, Łęki Szlacheckie, Mniszków, Przedbórz, Ręczno, Rozprza, Sławno, Sulejów, Tomaszów Mazowiecki, Wolbórz) i 3 miast (Piotrków Trybunalski, Sulejów, Tomaszów Mazowiecki). Jego północno-zachodnia część leży w obrębie Równiny Piotrkowskiej, południowy fragment położony jest na Wzgórzach Radomszczańskich, a wschodnia część – na Wzgórzach Opoczyńskich.

Ochronie podlegają – najcenniejsze przyrodniczo – tereny przyległe (w tym leśne) będące pozostałością wielkiej Puszczy Pilickiej z fragmentami przyrody naturalnej chronionymi  w rezerwatach, zespołach przyrodniczo-krajobrazowych i użytkach ekologicznych.

Aktualnie istniejące rezerwaty w granicach Sulejowskiego Parku Krajobrazowego to:
Błogie – rezerwat leśny (fragment dawnej Puszczy Pilickiej),
Dęby w Meszczach,
Gaik – rezerwat leśny (pozostałości dawnej Puszczy Pilickiej),
Jaksonek – rezerwat leśno-florystyczny (ochrony naturalnego środowiska reliktu polodowcowego – zimoziołu północnego),
Jawora – rezerwat florystyczny,
Lubiaszów – rezerwat leśny (pozostałości Puszczy Pilickiej),
Meszcze – rezerwat leśny (pozostałości Puszczy Pilickiej),
Niebieskie Źródła – rezerwat krajobrazowy (wywierzysko krasowe),
Twarda – rezerwat leśny (fragment dawnej Puszczy Pilickiej).

Na obszarze Parku występuje kilkadziesiąt drzew pomnikowych, wśród których najcenniejsze są dęby w rezerwacie „Dęby w Meszczach”, pojedyncze dęby w Lasach Lubieńskich (najgrubszy ma obwód 5,63m), kilka lip drobnolistnych w otulinie rezerwatu „Meszcze”.

Interesujące są tzw. Groty Nagórzyckie – pomnik przyrody nieożywionej.

Na terenie Parku znajduje się 10 parków podworskich i zamkowych: Bąkowa Góra" Skotniki, Zajączków, Dębowa Góra, Golesze, Łęczno, Majkowice, Stara, Szarbsko, Winduga.

Najcenniejsze fragmenty lasów (Lubiaszów, Meszcze, Błogie, Gaik, Twarda, Jawor, Wielkopole, Dęby w Meszczach, Konewka, Spała Żądłowice, Jeleń, Czarna Rózga i Las Jabłonkowy) objęto ochroną rezerwatową. W lasach Parku występuje 35 gatunków roślin podlegających całkowitej ochronie oraz 15 częściowo chronionych. Do osobliwości florystycznych należą: długosz królewski, storczyki, widłaki i zimnoziół północny.

W rzekach i w Zbiorniku Sulejowskim występuje 35 gatunków ryb i smoczkoustych, a występujące tutaj minóg ukraiński i koza złotawa znajdują się na liście Czerwonej Księgi. Występuje tutaj także 5 gatunków gadów, 12 gatunków płazów, 196 gatunków ptaków (około 55% awifauny krajowej), w tym 146 gatunków lęgowych (63% ptaków lęgowych w Polsce).

Z innych gatunków odnotowanych w Czerwonej Księdze występuje tutaj bąk, gągoł, kropiatka, siweczka obrożna i rybitwa białoczelna. Spośród ssaków występuje tu 39 gatunków, w tym: bóbr, łoś wędrowny, wilk i wydra.

Sulejowski Park Krajobrazowy na terenie Gminy Sulejów zajmuje obszar 4200,0ha
i obejmuje swoim zasięgiem rezerwat leśny Lubiaszów i Las Jabłonkowy.